wat is stress
Er zijn verschillende vormen van stress. Basiq gaat uit van verschillende soorten stress als een intern systeem dat je van voldoende energie voorziet voor het leveren van een bepaalde inspanning. De belangrijkste stress hormonen die deze energie opwekken zijn adrenaline en cortisol.
Wanneer je bijvoorbeeld fysieke dreiging ervaart voorziet het stress-systeem je van ongekende lichamelijke krachten aangedreven door adrenaline. Na het vrijkomen van adrenaline volgt cortisol welke ervoor zorgt dat je voor langere tijd kunt blijven presteren onder stressvolle omstandigheden.
Na het leveren van inspanning is het belangrijk dat je voldoende rust zodat de waarde van de stresshormonen terug keren naar hun uitgangspunt. Wanneer je dit niet doet raak je vermoeid en kost het meer tijd om helemaal tot rust te komen.
Wanneer je regelmatig onvoldoende rust raak je steeds vermoeider en ontstaan milde stressklachten. Na verloop van tijd kun je overspannen raken en onverwachts een burn-out oplopen. Lees verder over hoe dit tot stand komt.
stress in de jeugdhulpverlening
Als jeugdhulpverlener heb je dagelijks te maken met soms ongekende hoeveelheden stress en emoties. Dit heeft verschillende oorzaken.
Het begint al bij de aanwezigheid van de ‘hulpvraag’. De hulpvraag ontstaat vaak als gevolg van negatieve gebeurtenissen en ontwikkelingen met betrekking tot minderjarigen. De aanwezigheid van de hulpvraag vraagt om (soms snelle) zorgvuldig gerichte interventies, zorg, begeleiding en hangen samen met een enorm verantwoordelijkheidsgevoel.
Als jeugdhulpverlener ben je getuige van kindermishandeling wat veel emoties oproept. Vooral het handelen tijdens crisis- en noodsituaties doen een groot beroep op het stress-systeem. Daar bovenop ligt de administratieve werkdruk die de afgelopen jaren steeds meer is gegroeid als gevolg van de decentralisatie van de jeugdzorg in 2015. Daarnaast ben je als jeugdhulpverlener vaak verplicht tot een SKJ-registratie en dus naast het werk belast met scholingsactiviteiten.
Het is voor jou als jeugdhulpverlener dan ook van groot belang dat je lekker in je vel zit en beschikt over ruime zelfkennis aangezien jezelf het instrument bent waarmee je werkt. Daarnaast is het van essentieel belang dat je voldoende tot rust komt en verwerkingstijd neemt zodat de hoeveelheden stress en emoties waarmee je soms wordt overladen niet langer aanwezig blijven dan dragelijk voor zijn en je uit balans duwen.
Lees hier (link naar WAAROM COACHING) wat professionele coaching naast reflectie en intervisie/supervisie voor je kan beteken in het managen van stress, het omgaan met emoties en het vergroten van je bewustzijn en daarmee de zorg voor jezelf als jeugdhulpverlener.
‘Jeugdhulpverleners zijn vaak
doorzetters,
mensen die een burn-out oplopen
zijn dat ook’.
wat is overspannenheid
Wanneer je regelmatig stress ervaart en onvoldoende rust kan je lichaam gewend raken aan een nieuwe staat van zijn. Stress hormonen blijven dan steeds langer aanwezig dan noodzakelijk. Zo wordt het bijvoorbeeld moeilijker om met je emoties om te gaan wat je vervolgens belemmert in je handelen.
Een reden voor het ontstaan van overspannenheid kan zijn dat je niet door hebt dat je moe bent of deze signalen negeert. Dit laatste is vaak het geval. Och, ik doe dit nog wel even, en dit, en dit, en dit. Vaak moedigen collega’s elkaar ook nog eens aan om door te pakken. Niet alleen vanuit collegialiteit maar ook omdat het vaak niet anders kan gezien het feit dat je te maken hebt met minderjarigen die ongeacht het tijdstip hulpbehoevend kunnen zijn.
Wanneer je moe bent kan een crisissituatie ervoor zorgen dat je stress-systeem je toch de nodige energie levert om alsnog een bepaalde (noodzakelijke) inspanning te leveren, je bent immers nooit te moe om bij te dragen aan de veiligheid van jezelf, je collega of de minderjarige(n). Dit zorgt echter wél voor uitputting. Wanneer dit vaak gebeurt kun je in een neerwaardse spiraal terecht komen. De uitputting wordt dan in stand gehouden door de langere aanwezigheid van adrenaline en cortisol waardoor je moeheid wordt gemaskeerd. Hierdoor wordt overbelasting gemakkelijk over het hoofd gezien en ontstaat het idee dat je steeds maar door kunt blijven gaan. Terwijl je eigenlijk door je energie voorraad heen bent en dus kostbare energiereserves verbruikt. Deze reserves kosten je zowel geestelijk als lichamelijk vele malen meer tijd om te aan te vullen.
Een ander gevolg door de aanhoudende aanwezigheid van stresshormonen is dat het steeds moeilijker wordt om tot rust te komen. Hierdoor vertraagd het in werking treden van het herstel-systeem waardoor herstellen niet of slechts gedeeltelijk plaatsvind, waardoor je als het ware steeds meer bij jezelf ‘in het rood’ komt te staan.
Jeugdhulpverleners zorgen vaak beter voor hun cliënten dan voor zichzelf. Want simpel gezegd, hulpverlener ben je in hart en nieren en daarnaast vraagt de situatie er nu eenmaal om dat er gehandeld wordt, ongeacht het tijdstip en je energie niveau. Dit maakt dat de meeste jeugdhulpverleners echte doorzetters zijn wat dus onbewust kan leiden tot een burn-out.
Wanneer je overspannen raakt kun je klachten ervaren als; (deze verdelen met klachten bij burn-out ofzo?!)
- Hoofdpijn
- *Somberheid- en angstklachten
- Slecht slapen
- Piekeren
- Hartkloppingen
- Zweten
- Opvliegers
- Hoge ademhaling
- Concentratie problemen
- Wazig zien
- Besluiteloosheid
*Somberheid- en angstklachten kunnen ervoor zorgen dat men denkt depressief te zijn en hiervoor in therapie gaat terwijl de burn-out de oorzaak is van deze klachten. Wees dus zorgvuldig en kritisch ter voorkoming van misplaatste opvattingen over jezelf. Het zou zonde zijn om landurig therapie te volgen zonder gewenst resultaat wanneer de aanwezigheid van een burn-out onopgemerkt blijft en in stand wordt gehouden door onbewuste gewoonten. Ga altijd eerst naar de huisarts. Ook om andere onderliggende oorzaken uit te kunnen sluiten zoals bijvoorbeeld een slecht werkende schildklier, vitamines en/of mineralen te korten of bijvoorbeeld de ziekte van pfeiffer.
Wanneer de burn-out meer onder controle is verdwijnen vaak als eerst de somberheidsklachten.
- Geef gehoor aan lichamelijke signalen
- Neem je klachten serieus
- Maak ze bespreekbaar
wat is burn-out
Wanneer je een burn-out hebt ben je volledig door je energie reserves heen. Hierdoor kun je geen inspanning meer leveren zonder dat deze direct gepaard gaan met zowel geestelijke als lichamelijke klachten. Er zijn verschillende mate van burn-out. Sommige mensen kunnen in de meest ernstige vorm van burn-out 15 uur slapen en nog steeds niet uitgerust voelen.
Bron: Kuijsten, S., & Hamming, C. 2018. Gek op stress